Michiel Hamann volgt de Leergang Endodontologie
“Doe cursussen, kijk af bij anderen en investeer in een microscoop”

Al heel veel weten van een bepaald vakgebied, daarin veel cursussen gevolgd en dan toch nog beginnen aan een intensieve leergang endodontologie. Tandarts Michiel Hamann uit Beverwijk deed het en vertelt er meer over in een interview dat Dentista met hemhad.

“Mijn moeder, opa, een paar tantes, ooms, allemaal tandartsen. Je kunt dus wel zeggen dat het in de familie zit en dat ik er affiniteit mee heb. Ik hoorde en zag thuis wat er allemaal speelde binnen de tandartspraktijk. Daarbij was mijn vader ook nog eens huisarts, dus ik kreeg verschillende kanten van de gezondheidszorg mee. Bij mijn vader ging het dan om heftige materie met keuzes over leven en dood waarbij je als arts een stevige verantwoordelijkheid hebt. Ik zag dat mijn vader het daar lastig mee had en daarmee worstelde. Als huisarts ben je ook naast je werk continue bezig met de emotionele gevallen die je langs ziet komen. Het blijft hangen en dat zorgt voor een bepaalde druk binnen je privéleven met een gezin. Dit in tegenstelling tot mijn moeder, die bij het verlaten van de praktijk haar werkzaamheden makkelijker van zich af kon zetten. In dat opzicht was tandheelkunde voor mij een betere optie. Echter, was tandheelkunde niet mijn eerste keuze voor een vervolgstudie. Ik wilde naar Delft om iets met architectuur en ontwerpen te doen. Dat creëren van gebouwen leek mij prachtig. Alleen lagen mijn kwaliteiten niet in abstract denken en wiskunde. Dan toch maar tandheelkunde.

Thuis kreeg ik daar dus wat van mee, maar ik wilde wel precies weten waar ik dan aan begon. Daarop heb ik een week lang meegelopen bij de studie tandheelkunde aan het Radboud en zo een heel goed beeld gekregen van de studie. Volgens mij doen ze dat niet meer, maar het was echt heel leuk. Je ging direct aan de slag in de prekliniek, in monden kijken, statussen maken en priegelen met was. Zeker dat laatste vond ik mooi en gaf mede de doorslag in mijn keuze. Samen met het studentenleven waar ik die week ook van proefde.”

Studie of studio?
Als we naar het cv van Michiel kijken zien we dat hij wat langer over de studie heeft gedaan dan gemiddeld. Hoe komt dat? “Dat heeft meerdere oorzaken. In het eerste jaar van mijn studie hockeyde ik op redelijk niveau en heb daarbij mijn hand gebroken. Drie maanden gips en aanvullende revalidatie zorgde ervoor dat ik dat jaar niet haalde. Dat was de eerste vertraging. Daarnaast was ik actief als drummer van de band Springend wild. We traden regelmatig op en kwamen in contact met ‘platenbaas’ Joost den Draaijer en Peter Koelewijn die ons een platencontract aanboden. Het was een periode waarin de Nederlandstalige muziek een enorme vlucht nam met namen als Marco Borsato, Acda en de Munnik, Van Dik Hout en Clouseau. En daar stonden wij ineens als band tussen. We zijn de studio ingegaan om een cd op te nemen en hoewel we nooit verder dan de Tipparade zijn gekomen werden we wel opgepikt in de studentensteden. Twee jaar lang hebben we op bijna alle studentenfeesten gestaan die je maar kunt bedenken. Een fantastische tijd, een echt avontuur waarin ik vol voor de band ging en de studie naar de achtergrond verdween. Maar ik zag wel dat een carrière in de muziek heel relatief was en dat daar uiteindelijk niet mijn toekomst lag. In die twee jaar haalde ik wel bijna al mijn practica, maar met de tentamens liep ik een achterstand op. Uiteindelijk is het nog allemaal goed gekomen en sta ik hier als tandarts.”

Wat maakt het werken in de praktijk zo leuk?
“De handvaardigheid, knutselen, het uitvoeren van de handelingen, het doen. Ik vind het nog altijd heel leuk, maar vooral ook met al mijn collega’s in de praktijk met ieder zijn of haar eigen discipline. Dat gedifferentieerd werken is wel een verandering ten opzichte van vroeger. Toen moest je als tandarts alle onderdelen van het vak beheersen, ook toen ik eind jaren 90 begon. Dat was trouwens deels al op deze plek hier aan de Vondellaan in Beverwijk. En toeval of niet, het is ook de plek waar mijn opa in 1939 zijn praktijk opende. Een voor mij vertrouwde plek dus en een fijne praktijkomgeving waar ik nu al 25 jaar werk.

Maar we hadden het over alle disciplines beheersen. Dat kan in deze tijd niet meer als je ook nog eens de beste kwaliteit nastreeft. Je moet loslaten wat een ander beter kan. In onze groepspraktijk hebben we dat gedaan en verwijzen we naar elkaar om zo de beste zorg te bieden voor de patiënt. En ook al heeft ieder zijn eigen discipline, we bekijken elkaars werk wel. Het voorkomt dat je een kokervisie ontwikkelt. Door vanuit verschillende zienswijzen elkaars werk te bekijken en feedback te geven maak je elkaar beter en dat is in het voordeel van de patiënt. Bovendien is het samenwerken in een groep ook nog eens veel gezelliger.”

Hoe is je interesse in endo ontstaan?
“In mijn eerste jaar op ACTA liep ik mee met de centrale indicatie van ouderejaars. Er werd een uitgebreide status gemaakt en onderdeel daarvan was een endodontische afwijking die moest worden behandeld. De ouderejaars vertelde daarover en dat triggerde mij. Ik herinner dat ik dacht: iets dat je niet ziet, maar er toch zit? Net als een boot die je uit het water haalt. De kiel, het roer, de schroef komen ineens tevoorschijn, maar zie je normaal niet. Of het verhaal over grottekeningen in Frankrijk waar je summiere schetsen ziet van mammoeten. Wat speelde zich daar nog meer af? Wat zien we niet op de tekeningen? Ik ben altijd nieuwsgierig naar het verhaal erachter, net als in de endodontologie.

In het laatste jaar van mijn opleiding heb ik het dan ook als keuzevak gekozen en op die manier had ik aan het einde van mijn studie al aardig wat endo’s gedaan. Ik had er plezier in en als algemeen tandarts in een groepspraktijk werden de moeilijkere endo’s altijd naar mij doorgeschoven. Omdat ik er zoveel deed en er ook mee door wilde heb ik – toen ik toetrad tot de maatschap – meteen een microscoop aangeschaft voor in mijn eigen kamer. Werken met zo’n apparaat opent echt een wereld voor je en maakt je werk zoveel comfortabeler. Onmisbaar inmiddels.

Vier jaar geleden hebben we besloten om een verdere groei in de praktijk te bewerkstelligen en zijn we gaan werken in shiften waarbij we rouleren tussen kamers. Dat was ook het moment dat ik in overleg met het team heb besloten om mij volledig toe te leggen op endo’s. Dat betekent dat ik veel endo’s bij ons oppak, maar dat we ook als verwijspraktijk dienen voor praktijken in de buurt. Een echte aanvulling op ons eerdere aanbod.”

Dat betekende ook extra nascholing?
“In de loop der jaren heb ik altijd al veel cursussen gevolgd. Onder andere bij Walter van Driel en Michiel de Cleen en de cursussen van de Nederlandse Vereniging voor Endodontologie (NVvE). Ik had het idee dat ik alles al wel eens had gezien toen de Leergang Endodontologie voorbijkwam. De kennis had ik wel, maar ongemerkt had ik ook een kokervisie ontwikkeld. Deed ik mijn werk met oogkleppen op. Deze cursus verbrede mijn blikveld en biedt alles wat je nodig hebt om goed endodontisch werk te doen. Op het gebied van diagnostiek, indicatiestelling, praktische uitvoering, communicatie en verslaglegging.

Natuurlijk ben ik ook een beetje ‘gepakt’ door endo en vind ik veel interessant, maar toen ik ging lezen wat de leergang inhield vond ik de opzet ook heel goed. Daarnaast zag ik ook voor mij bekende namen staan. Ellemieke Hin ken ik hier uit de omgeving waar ik af en toe patiënten naar verwijs, Carlos zit hier ook om de hoek, Kostas ken ik van horen zeggen en Rob Vermaas is weer een oud-studiegenoot van mijn oom. Het is een kleine wereld!”

Leergang Endodontologie
Tijdens ons gesprek heeft Michiel de leergang net afgerond. Hoe heeft hij de achtdaagse nascholing ervaren? “De locatie was perfect. Rustige uitstraling, mooie presentatieruimte en een praktijkopstelling met alle faciliteiten. Maar uiteraard gaat het vooral om de inhoud. Op de eerste dag kwamen röntgendiagnostiek en de differentiaaldiagnostiek aan bod. Wat zou er naast de standaard zaken nog meer aan de hand kunnen zijn? Dat gaf direct veel verbreding. Daarnaast gingen we ook in op welke beperkingen er aan röntgen zitten. Dat zorgde juist weer voor nuance. Die dag heb ik veel aantekeningen gemaakt van zaken die ik direct in de praktijk kan toepassen.

Ellemieke en Carlos startten de tweede dag met microscopie en ergonomie. Belangrijke zaken in ons vakgebied. Welke stappen doorloop je, welke vragen stel je jezelf en hoe documenteer je alles goed? Daarbij kwam ook mondfotografie naar voren en gedurende de verhalen gaven ze handige tips and tricks. Ze verzorgden een echte hands-on training waar zij ingingen op de workflow met patiënt en assistent, gekoppeld aan digitale verslaglegging. Ze lieten zien dat het vak meer behelst dan alleen wortelkanalen schoonmaken. Dat toonde Carlos onder andere aan de hand van video’s van behandelingen waarin hij veel verschillende ‘handigheidjes’ liet zien.

Tijdens de volgende dagen leerden we van Rob Vermaas veel over vijlsystemen, steriliseren en het gebruik van de endomotor. Een mix van praktijk en theorie. Wat doe je, wat gebeurt er en hoe kan je dingen verkeerd doen. Door die vragen te stellen kan je zaken in je eigen behandelwijze, die soms wat zijn ingesleten, kritisch benaderen. Enthousiasme of spanning zorgen soms ook voor een andere aanpak in je werk. Bijvoorbeeld nog een keer heen en weer gaan met de vijl, wat eigenlijk niet nodig is. Rob toonde wat er zoal mis kan gaan en hoe je dat oplost. Daarbij liet hij ook verschillende vijlsystemen zien die we konden uitproberen en kwam de endomotor aan bod. Die gebruik ik eigenlijk nooit in de praktijk, maar Rob liet de voordelen en mogelijkheden zien die het apparaat heeft en stimuleerde mij ermee te werken. Verder vertelde hij meer over het gebruik van verschillende spoelvloeistoffen het activeren hiervan. Kortom, veel tips en aanwijzingen om in de praktijk op te pakken.

Op dag vijf en zes hebben we casuïstiek besproken die we zelf hadden ingebracht. Omdat we uit de eerdere dagen zoveel informatie hadden gekregen leverde dat bij het zien van de foto’s enorm veel dynamiek en discussie op.

De een na laatste dag hebben we met Ellemieke en Rob de verschillende obturatietechnieken doorgenomen en hands-on geoefend. Verder veel vragen gesteld en oplossingen gekregen. Op de laatste dag heeft elke cursist een presentatie gegeven van een klinische casus met aansluitend een interessante discussie hierover. Na een uitgebreide lunch hebben we afscheid van elkaar genomen en zijn we met veel kennis enthousiast weer huiswaarts gekeerd. Het was een hele leerzame en leuke nascholing waar alle facetten van de endodontologie voorbij zijn gekomen.”

Hoe was de samenstelling van de groep?
“Ik was veruit de oudste van de groep. Ik zag bij de jongere tandartsen ook wel onzekerheid over hun handelen. Dan merk ik wel dat ik al heel wat heb gezien. En dan nog kan het vaak heel lastig zijn, maar als je de tijd neemt en weet wat je moet doen trekt de mist op en verdwijnt de onzekerheid. Het is ook een kwestie van vlieguren maken. Net als in de muziek. En om de vergelijking te volgen; het gaat ook om gevoel. Ik vergelijk het wel met het indraaien van een schroefje onder een kast. Je ziet het niet, maar het is er wel.”

Heb je tips voor tandartsen?
“Doe cursussen – de leergang Endodontologie is zeker een aanrader -, kijk af bij anderen hoe ze het doen en investeer in een microscoop. Het is het geld zeker waard en het maakt je werk leuker. Het scheelt zoveel! Sta jezelf ook de leercurve toe wanneer je je in de endodontologie verdiept. Het zal met vallen en opstaan gaan en je maakt zeker fouten, maar daar leer je alleen maar van.”